روز پنج شنبه گذشته به مناسبت اولین سال درگذشت محمد صادق سعید متخلص به نیاز کرمانی، مراسمی با حضور علاقه مندان در تالار عماد کرمان برگزار شد. در این مراسم، از کتاب یادنامه ایشان با عنوان«بی نیاز» رونمایی شد. مطلب زیر، پیشگفتار آن یادنامه است.
سعید نیاز کرمانی، به عنوان شاعر، پژوهشگر و مدیر نشر پاژنگ، نزدیک به سه دهه از چهرههای اثرگذار ادبیات بود و در حوزه شعر و تحقیق آثار ارزشمندی را به جامعه ادبی ایران عرضه کرد. در حوزه شعر، او را میتوان از شاعران نوکلاسیک به شمار آورد؛ کسانی که در عین وفاداری به سنت ادبی شعر فارسی، نیم نگاهی هم به دستآوردهای شعر امروز داشتند و معتقد به نوآوریهای ملایم بودند. نیاز کرمانی در اوایل دهه پنجاه با دفتر شعر «در کوچههای خلوت شب» به جامعه ادبی معرفی شد. شعرهای این مجموعه، اگرچه حرکت تازهای را در شعر امروز رقم نزد، اما ارتباط خوبی با مخاطبان عام برقرار کرد و بعضی از آنها در حافظه نسل جوان آن سالها جای گرفت. در دهه پنجاه، نیاز کرمانی یکی از چهرههای پر شور انجمنهای ادبی پایتخت بود و شعرش به اغلب گزیدههای شعر آن دوران راه یافت. مجموعه دوم او «در روشنای عشق» با همه پختگی زبانی، نتوانست موفقیت کتاب اول او را تکرار کند و حرکتی رو به جلو در مسیر شاعری او تلقی گردد.
کار مهم نیاز کرمانی در حوزه پژوهش، نخست تصحیح خمسه خواجوی کرمانی و ادای دین به این شاعر پر آوازه قرن هشتم هجری بود. مثنویهای خواجو پیش از آن بصورت پراکنده در ایران و هند چاپ شده بود و علاقهمندان و پژوهشگران، از برخی منظومههای خواجو متن پاکیزهای در اختیار نداشتند. تصحیح و چاپ یکجای این مثنویها خدمت ارزشمندی به اهل ذوق و تحقیق بود. کار مهم دیگری که نیاز کرمانی در حوزه پژوهش انجام داد، انتشارات 15 جلد مجموعه حافظ شناسی بود که به تفاریق توسط انتشارات پاژنگ که خود او بنیان نهاده بود منتشر شد و آخرین دستاوردهای حافظ پژوهان کشور را در قالب مجموعه مقالات در اختیار دوستداران حافظ قرار داد.
نیاز کرمانی در اواخر دهه هفتاد ناخواسته از عرصه ادبیات کناره گرفت و نتوانست به دیگر آرزوهای خود جامه عمل بپوشاند و همین حاشیه نشینی تحمیلی، موجب فرسودگی ذهن و ضمیر پویای او شد. این یادنامه مختصر که به بهانههای نخستین سال درگذشت نیاز توسط همشهریان و دوستان و دوستداران او در فرصتی محدود فراهم آمده، گوشهای از خدمات ارزشمند ادبی او را به نمایش میگذارد. از خانواده محترم نیاز کرمانی و همه عزیزانی که حامی این دفتر بودند، صمیمانه قدردانی میکنیم و امیدواریم ادای دین کوچک ما، بتواند برای نسل امروز مدخلی در شناخت این شخصیت فروتن و فرزانه ادبیات کرمان باشد.