به نام خداوند قلم
** حرمت دوستی **
حکایتی از خمسه ی نظامی
به قلم :سعیده اصلاحی
در شهر مرو ،حاکمی ستمگر حکومت می کرد که سگهای شکاری خونخواری داشت.
هرگاه کسی به هر دلیل محکوم می شد یا موجبات خشم حاکم را فراهم می کرد غذای آن سگهای وحشی می شد.
در قصه شنیده ام که باری بوده ست به مرو تاجداری
در سلسله داشتی سگی چند دیوانه وش و چو دیو دربند
هریک به صلابت گرازی برده سر اشتری به گازی
شه چون شدی از کسی به آزار دادیش بدان سگان خونخوار
این حاکم ستمگر خدمتگزاران فراوانی داشت و یکی از آنها جوانی بود هنرمند و دوراندیش که مدت ده سال خدمتگزارحاکم بود و
نگران اینکه مبادا حاکم با تمام توجه و عنایتی که به او دارد روزی به بهانه ای ، او را نیز طعمه ی سگهای شکاری و درنده اش کند.
بنابراین چاره ای اندیشید و سعی کرد با نگهبانان دربار و سگبانان آن حوالی طرح دوستی بریزد.
به این ترتیب او هر روزبه دیدن نگهبانان می رفت و تکه گوشتی را که همراه برده بود به سگها می داد.
پس از مدتی ، سگها کم کم به او عادت کردند و دیگر به سمت او حمله ور نشدند.
بود از ندمای شه ، جوانی در هنری تمام دانی
ترسید که شاه آشنا سوز بیگانه شود از او یکی روز
از بیم سگان برفت پیشی با سگبانان گرفت خویشی
هرروز شدی و گوسفندی در مطرح آن سگان فکندی
چندان بنواختشان بدینسان کآن دشواری بدو شد آسان
از منت دست ریز پایش گشتند سگان مطیع و رامش
روزی از روزها حاکم ظالم به دلیلی واهی از دست جوان خدمتگزارخشمگین شد و دستور داد او را طعمه ی سگهای شکاری اش کنند.
سگبانان نیز بدون توجه به دوستی میان خود و جوان ،دستورحاکم را اجرا کردند و اورا درون قفس سگها انداختند.
سگها ابتدا به سمت جوان هجوم بردند اما همینکه نزدیک تر شدند به جای حمله به او ، دور و برش چرخیدند و آرام گرفتند.
روزی به طریق، خشمناکی شه دید درآن جوان خاکی
فرمود به سگ دلان درگاه تا پیش سگان برندش از راه
وآن سگ منشان ،سگی نمودند چون سگ به تبرکش ربودند
بستند و بدان سگانش دادند خود دور شدند و ایستادند
آن شیر سگان آهنین چنگ کردند نخست بر وی آهنگ
چون منعم خود شناختندش دم لابه کنان، نواختندش
بودند بر او چو دایه دلسوز تا رفت براین یکی شبانروز
فردای آن روز ، حاکم از تصمیم عجولانه ی خود پشیمان شد و با ندامت و ناراحتی دستور داد به سراغ جوان بروند و ببینند چه بلایی سرش آمده است.
سگبانان با تعجب و شگفتی نزد حاکم برگشتند و گفتند: " اوانسان نیست بلکه به گمان ما یک فرشته است، بیایید و خودتان ببینید
که چگونه سگهای درنده و اژدها گونه ، حتی سر سوزنی هم به او آسیب نرسانده اند.
شدشاه زکار خود پشیمان غمگین شد و گفت با ندیمان
کآن آهوی بیگناه را دوش دادم به سگ ، اینت خواب خرگوش
بینید که آن سگان چه کردند ؟ اندام ورا چگونه خوردند؟
سگبان چو ازاین سخن شد آگاه آمد بر شاه و گفت ای شاه
این شخص نه آدمی، فرشته ست کایزد زکرامتش سرشته ست
برخیز و بیا ببین درآن نور تا صنع خدای بینی از دور
او در دهن سگان نشسته دندان سگان به مهر بسته
زآن گرگ سگان اژدها روی نآزرده بر او سر یکی موی
حاکم به دیدن جوان رفت و از دیدن دوستی میان او و سگها متعجب ماند و گفت : " ای جوان ، بگو چگونه شبی را در کنار این
درندگان گذراندی و هیچ گزند و آسیبی ندیدی ؟ "
شه کرد شتاب تا شتابند آن گمشده را مگر بیابند
شه ماند شگفت کآن جوانمرد چون بود کزان سگان نیازرد؟
گفتا که سبب چه بود؟ بنمای کاین یک نفس تو ماند بر جای؟
جوان گفت : " قبل از اینکه به دست شما محکوم شوم، گاهی تکه گوشتی برای این سگها می آوردم تا بخورند و سیر شوند.
آنها نیز پاسخ محبت مرا اینگونه دادند و هیچ آزاری به من نرساندند.در حالیکه ده سال غلام شما بودم و هرچه خواستید و امر کردید
اطاعت کردم اما به کوچکترین خشمی ، اینگونه محکومم کردید .
این سگهای وحشی ، حرمت دوستی چند روزه را نگه داشتند اما شما محبت ده ساله را به راحتی ندیده گرفتید.
انسانی که حرمت دوستی و خدمت را نگه ندارد ارزش مهر و دلبستگی ندارد.
گفتا : سبب آنکه پیش از این بند دادم به سگان نواله ای چند
ایشان به نواله ای که خوردند با من لب خود به مهر کردند
ده سال غلامی تو کردم این بود بری که از تو خوردم
دادی به سگانم از یک آزار این بد که نبد سگ آشنا خوار
سگ دوست شد و تو آشنا نه سگ را حق حرمت و تو را نه
سگ صلح کند به استخوانی ناکس نکند وفا به جانی
با مشاهده ی این اتفاق ، حاکم از خواب غفلت بیدار شد و تلاش کرد تا خلق و خوی پست را رها کرده و خود را از دام نفس سگی
خویش برهاند.
چون دید شه این شگفت کاری کز مردمی است رستگاری
هشیارشد از خمار مستی بگذاشت سگی و سگ پرستی
مقصودم از این حکایت آن ست کاحسان و دهش ، حصار جان است
تو نیز گر آن کنی که او کرد خوناب جهان نبایدت خورد
همخوان تو گر خلیفه نام است چون از تو خورد تو را غلام است