از گل پارسیام غنچۀ عیشی نشکفت
حبّذا دجلۀ بغداد و می ریحانی
شارحان در توضیح گل پارسی در این بیت حافظ با ابهاماتی روبهرو شدهاند. برای درک مفهوم این اصطلاح باید نظری بیفکنیم به کتاب آثار و احیاء نوشتۀ رشیدالدّین فضلالله همدانی که منبعی کهن و مربوط به قرن هفتم است در زمینۀ گیاهشناسی و کشاورزی. در این کتاب این اطّلاعات در بارۀ گل پارسی آمده است:
«گل انواع است، سرخ تمام سرخ باشد و سرخی که به سفیدی گراید و آن آن است که آن را گلگون گویند و در عراق آن را گل فارسی گویند.»
از این عبارت دانسته میشود که گل پارسی نوعی گل سرخ بوده است. در بخش دیگری از کتاب به عرق و گلابگیری از گل فارسی اشاره رفته است:
«به هر ولایت که گل پارسی باشد و عرق از آن گیرند و احتیاط کنند، گلاب نیکو بوَد.»
و در باب کیفیّت گلاب این گل میافزاید:
«هرچند نسرین خوشبوی میباشد، لیکن گلاب آن چندان نیکو نیاید که از گل پارسی»