هایکوهای بدون شاعر

هایکو، شعری است که جامعه ادبی ایران با آن آشنایی کافی دارد. در سال‌های اخیر به برکت ترجمه‌های متعدد، این شناخت بسیار گسترده‌تر و ژرف‌تر هم شده است. بعد از خود ژاپنی‌ها، شاید شاعران آمریکایی را بتوان بیشترین علاقه‌مندان هایکو دانست. هایکو در آمریکا صاحب انجمنی است و کتاب حاضر، گزیده هایکوهایی است که کور وان دن هوول (Cor Van Den Heuvel) رییس انجمن هایکوی آمریکا فراهم کرده و در سال 1999 میلادی در نیویورک به چاپ رسیده است. اصل کتاب در بردارنده 700 هایکو است و مترجم، 180 هایکو را برای ترجمه برگزیده است. انجمن هایکوی آمریکا اولین آنتولوژی هایکو را در سال 1974 منتشر کرده است.
احمد پوری مترجم نام‌آشنایی است و به همت او در سه دهه اخیر ترجمه‌های خوشخوانی از اشعار شاعران ملل مختلف جهان در دسترس جامعه کتاب‌خوان ایرانی قرار گرفته است: پابلو نرودا، ناظم حکمت، یانیس ریتسوس، آنا آخماتوا، فدریکو گارسیا لورکا، نزار قبانی، اورهان ولی و دیگران. کتاب «چسب زخم برای عروسک» هم مانند اغلب کارهای او ترجمه‌ای روان و خواندنی دارد. تنها نکته عجیب و غریب این کتاب، حذف نام شاعران است که با هیچ منطقی سازگار نیست. آقای پوری در مقدمه آورده‌اند: «توضیح در مورد سرایندگان این هایکوها که گاه فقط یکی از هایکوها متعلق به آنان است، بر حجم کتاب می‌افزود. علاقه‌مندان با جستجوی مشخصات کتاب یاد شده در اینترنت، می‌توانند با سرایندگان این هایکوها بیشتر آشنا شوند» (ص 8). این عجیب‌ترین استدلالی است که تا کنون در مورد عدم ذکر نام شاعر یک شعر شنیده‌ام. پدیدآورنده‌ای که تمام وجود یک کتاب مرهون حضور اوست حذف می‌شود و نام مترجم، به درشتی بر جلد کتاب خودنمایی می‌کند. این اتفاق فکر می‌کنم فقط در کشور ما اتفاق بیفتد، آن هم به برکت عدم وجود قوانین حمایت از پدیدآورنده و مالکیت معنوی آثار (کپی رایت). می‌خواستم نمونه‌ای از ترجمه هایکوهای‌ آمریکایی را اینجا درج کنم که به احترام شاعرانی که نام‌شان حذف شده، از این کار خودداری می‌کنم. پیشنهاد من این است که این کتاب را نخرید. چون با وضعیت فعلی هیچ ارزش ارجاع و استناد ندارد.