مقالات و یادداشت ها

شعر و کودکی

۰۷ آبان ۱۳۹۱ | ۳۲۳۹ | ۱

شاید با دیدن عنوان و طرح جلد کتاب کمی جا بخوریم و مردد شویم که آیا واقعا قیصر امین‌پور «شعر و کودکی» را نوشته است یا خیر!؟ اما فقط کافی است تا نخستین صفحه‌ی کتاب را –که اتفاقا بسیار فلسفی است- مطالعه کنیم تا تمام ذهنیت‌هایمان تغییر کند و متوجه شویم که انگار اصلا این کتاب برای کودکان نیست و بیشتر برای بزرگ‌ترهای فرهیخته و هنرمند منتشر شده است.
«شعر و کودکی» یک کتاب میان رشته‌ای است؛ میان رشته‌ای بدین منظور که دو حوزه‌ی علمی را شامل می‌شود، هم علم روانشاسی است و هم علم ادبیات. قیصر امین‌پور بنابر آنچه در ابتدای کتاب نوشته است در سال 1369، فکر بررسی رابطه‌ی شعر و دنیای کودکی به ذهنش خطور می‌کند و قدم به قدم این ایده را گسترش می‌دهد و به نگارش درمی‌آورد و پس از مطالعه‌ی آن توسط استاد شفیعی کدکنی، تابستان سال 1374 در نخستین پژوهشنامه ادبیات کودک منتشر می‌کند و سال‌ها بعد -1385- انتشارات مروارید آن را به صورت کتابی مستقل روانه‌ی بازار می‌کند.
«شعر و کودکی» از دو فصل و یک پیشگفتار تشکیل شده است. پیشگفتار این کتاب انسان را به تامل در اتفاقاتی که تا کنون حتی به آن فکر نکرده وادار می‌کند و مخاطب را به دنیایی می‌برد که سال‌ها از آن فاصله گرفته است و در این بین سوال بزرگ "مسئله این است که آیا شعر نوعی بازگشت به کودکی است؟" را مطرح می‌کند و روشن پاسخ می‌گوید تا ادامه‌ی کتاب برای خواننده سهل‌تر شود.
در این کتاب ارتباط بین خاطرات کودکی و تخیلات شاعرانه به شیوه‌ای كاملاً علمی مطرح می‌شود و امین‌پور به سراغ ژان پیاژه روان شناس نام‌دار سوئیسی می‌رود و با استفاده از نظریات او در مراحل تكوین و تكامل نظام گسترده و پیچیده‌ی شناخت كودک، مباحثی مرتبط با شعر مطرح می‌کند و به قیاس آن دو می‌پردازد. او در فصل نخست مراحل سه گانه‌ی رشد فكری كودک را توضیح می‌دهد و بعد به ارتباط آن با شعر می‌پردازد. مرحله‌ی نخست دوره‌ی حسی – حرکتی است، مرحله‌ی دوم دوره‌ی عملیات عینی که خود دو بخش را شامل می‌شود: مرحله پیش عملیاتی و مرحله عملیات عینی. مرحله‌ی دیگر دوره‌ی عملیات صوری است و به سه دسته‌ی خودمیان بینی، بازی و کشف فضا، زمان و عدد تقسیم بندی می‌شود. قیصر امین‌پور بیشتر تمرکزش در این کتاب روی مرحله‌ی عملیات صوری است و در آن به بحث خودمیان بینی می‌رسیم که شگردهای شاعرانه در آن، به گونه‌ای با تفكر، زبان و نگاه كودک بیشترین هم‌خوانی را دارد.
فصل دوم کتاب اختصاص دارد به ویژ‌گی‌های بازگشت به کودکی و در آن قیصر امین‌پور به پرسش‌های که در ابتدا مطرح کرده است پاسخ می‌گوید:
این بازگشت چه نوع بازگشتی است؟
آیا بازگشت آگاهانه است یا ناخودآگاه؟
آیا بازگشت به کودکی تنها در شعر صورت صورت می‌گیرد یا در همه هنرها؟
آیا بازگشت به کودکی انسان است یا کودکی نوع بشر؟
آیا همان بازگشتی است که فروید می‌گوید؟
مطالعه‌ی «شعر و کودکی» برای شاعران بسیار تاثیرگذار و مفید است و می‌تواند دریچه‌هایی را بگشاید که تا کنون از آن غافل بوده‌اند. مثال‌هایی که قیصر از آن‌ها استفاده کرده بسیار هوشمندانه‌ و به جا می‌باشد و تا حد زیادی کشف رابطه‌ی مثال و بحث بر عهده‌ی خواننده می‌باشد که این خود از ویژگی‌های مثبت این کتاب است.
«شعر و کودکی» از  130 صفحه‌ی رقعی  تشکیل شده است و انتشارات مروارید آن را با قیمت 2500 تومان روانه بازار کرده است. از نکات قابل توجه درباره این کتاب طرح جلد مجموعه می‌باشد. طرح جلدی که «آیه امین‌پور» آن‌ را در سن چهارسالگی کشیده است.


امتیاز دهید:
Article Rating | امتیاز: ۵ با ۲ رای


نظرات

حسن بیاتانی
۱۱ آبان ۱۳۹۱ ۱۱:۴۴ ق.ظ
ممنون محمد جان معرفی خیلی خوب و مفید وگویایی بود

موضوعات