تعامل شاعر و مداح بسته به این که چگونه مدیریت شود می تواند برکات یا خطرات فراوانی برای شعر هیئت داشته باشد. این تعامل در شعر امروز هیئت ردپاهای زیادی از خود به جا گذاشته. پیش از این هم در یادداشت کوتاهی به بعضی از تهدیدهای این تعامل اشاره کرده بودم. تهدیدهایی که با مدیریت صحیح می توانند به فرصت تبدیل شوند.
یکی دیگر از این تهدیدها پدیده ای ست که بسیاری از شاعران از آن زخم خورده اند و پای سفره ی درد و دلشان چند خاطره ی تلخ از این دست وجود دارد.
پدیده ای به نام دستکاری مداح در شعر شاعر.
از طرفی متاسفانه حتی شاخص ترین چهره های عرصه ی مدح و مرثیه نیز در کارنامه ی خود فراوان نمونه های دستکاری در شعر دارند. گویا این گناهی ست که به علت شیوع و فراگیری قبح خود را از دست داده است. شاعران نیز به دلیل حفظ حرمت محافل اهل بیت علیهم السلام کمتر اعتراض خود را نسبت به این موضوع توی بوق و کرنا کرده اند. به هر حال مداح اقتضائاتی را برای اداره ی جلسه ی خود می بیند که شاید شاعر به آن اقتضائات توجه نداشته یا این که شعری که انتخاب شده کاربری دیگری دارد و این جاست که مداح به جای تغییر انتخاب به فکر تغییر کاربری شعر یا ایجاد ظرفیت های جدید در آن می افتد و به سلیقه ی خود و با درنظر گرفتن اقتضاءات موجود کلمه ای را تغییر می دهد یا بیتی را جا به جا می کند یا بیت یا ابیاتی از خود به شعر اضافه می کند یا انواع و اقسام دستکاری های دیگر که همه و همه ی این انواع دستکاری، فراوان و فراوان اتفاق افتاده اند.
سخت گفتن و استدلال آوردن درباره ی زشت بودن چنین پدیده ای، سخن گفتن از یک امر بدیهی ست و به هر حال دزدی و خیانت در امانت محسوب می شود. هر چند این گناه رایج قبح خود را از دست داده باشد. اما شاید متذکر شدن بعضی نکات سودمند باشد. یکی این که همان طور که مداحی و مرثیه پردازی یک هنر است که شاید شاعر از ظرایف آن بی اطلاع باشد، شعر نیز یک هنر است و دقت هایی دارد که ممکن است مداح از آن بی خبر باشد و شاعر و مداح باید برای هنر یکدیگر احترام قائل باشند. خلاصه این که شعر و مداحی دو هنر هستند که در خدمت محافل اهلی بیت علیهم السلام قرار دارند و نادیده گرفتن هر یک از این دو هنر در نهایت به محافل اهل بیت علیهم السلام لطمه خواهد زد.
چه بسا شاعر برای انتخاب یک واژه با وسواس هنری خود، ساعت ها و روزها وقت صرف کرده باشد و بیتی را بارها و بارها تغییر داده باشد تا آن را به نقطه ی مطلوب خود برساند.
صرفنظر از این که به هر حال دستکاری در شعر دیگران به دور از اخلاق و تقواست، مداح می تواند ملاحظات خود را در مورد شعر با خود شاعر درمیان بگذارد و از او بخواهد که با توجه به این ملاحظات شعر را ویرایش کند.
یا این که اگر تغییری در شعر ایجاد می کند پیش از اجرا از شاعر اجازه بگیرد.
یا این که اگر صلاحیت لازم برای دستکاری در شعر را برای خود قائل است، بهتر آن است که با وجود چنین صلاحیتی بنشیند و خودش شعر تازه ای بسراید.
یا این که بگردد و برای هدف خود، شعر مناسب تری پیدا کند.
خلاصه این که راههای زیادی برای دست کاری نکردن در شعر وجود دارد.
این یادداشت پیش از این با ذکر مثال در سایت منتشر شده بود اما آز انجا که نام بردن از یک ذاکر محترم اصل موضوع را در
حاشیه برده بود آن را از روی سایت برداشتم و با حذف مثال ها و ویرایش، مجدد در سایت منتشر کردم.